Zijn rood en groen de juiste kleuren in een BI dashboard?

In deze blog zal ik uitgebreid antwoord geven op de vraag of rood en groen de juiste kleuren zijn in een BI dashboard. Dit is een belangrijk onderwerp, omdat rood en groen normaal gesproken de kleuren voor positief en negatief zijn. Voor de ontwerpers van business intelligence is dit interessant om te weten, omdat over het gebruik van deze kleuren niet altijd goed wordt nagedacht en deze kleuren automatisch worden gebruikt om aan te geven of iets ‘goed’ of ‘fout’ is. In de volgende paragrafen zet ik het gebruik van deze kleuren en de leesbaarheid van deze kleuren uiteen.

Een groot aantal van mijn bronnen zijn afkomstig van Stephen Few. Dit komt doordat dit één van de autoriteiten is op het gebied van vormgeving in business intelligence. Stephen Few is onder andere de bedenker van de Bullet Graph. Hij heeft een groot aantal boeken over dit onderwerp geschreven.

De kleuren rood en groen zijn niet leesbaar voor kleurenblinden, omdat de meeste kleurenblinden de kleuren rood en groen niet van elkaar kunnen onderscheiden. De verschillende tinten van de kleuren rood en groen vallen hier ook onder. Ongeveer 8% van de mannen en 0.5% van de vrouwen heeft/lijdt aan deze vorm van kleurenblindheid (Ophthalmology 2014,p. 1469). De kleuren rood en groen zijn dus niet altijd de geschikte kleuren om te gebruiken in business intelligence. Stephen Few (2012) zegt hierover: ”Mensen die kleurenblind zijn nemen de kleuren rood en groen waar als bruin. Hierdoor krijgen alle visualisaties die de kleuren rood en groen bevatten binnen een dashboard een bruine kleur voor iemand die kleurenblind is. Er kan dus geen onderscheid meer gemaakt worden tussen de verschillende kleuren.”

Het is niet zo dat rood of groen helemaal niet gebruikt kan worden in bijvoorbeeld een dashboard. Mocht je dit wel willen kies dan voor het gebruik van rood óf groen en niet beide kleuren in één visualisatie. Een andere oplossing voor dit probleem is het gebruik van andere kleuren of tinten, zoals het gebruik van de kleuren donkerblauw, lichtblauw en grijs. Deze kleuren zijn wel te onderscheidenen door kleurenblinden.

Het verschil in kleuren is ook niet voldoende zichtbaar als er grafieken worden geprint in zwart-wit. Zwart-wit printen geeft hetzelfde effect als kleurenblindheid; de verschillende kleuren en kleurtinten zijn niet zichtbaar. Vooral wanneer de kwaliteit van de printer laag is, is het verschil tussen de verschillende gebruikte kleuren niet meer zichtbaar. Stel dat je een staafgrafiek hebt met meerdere categorieën, dan zou je de staven een patroon kunnen geven, bijvoorbeeld categorie 1 horizontale strepen en categorie 2 verticale strepen. Stephen Few(2004) zegt hierover dat het gebruik van patronen in grafieken zoveel mogelijk vermeden moet worden, maar als in kleuren printen of kijken niet mogelijk is, dit de beste oplossing is om de grafieken zichtbaar te krijgen.

Symbolen zijn geen goed alternatief voor kleuren vindt Few (2004), omdat kleuren over het algemeen beter te interpreteren zijn. Stephen Few (2004) zegt hierover: ”Kleurtinten zijn normaal gesproken beter te begrijpen dan vormen.” Er moet minder over nagedacht worden, kleuren komen in één keer binnen. Het gebruik van verschillende symbolen zoals driehoeken, vierkanten, en cirkels kan hiervoor een oplossing zijn. Het punt waar je dan tegen aanloopt, zeker als er veel verschillende cijfers in een grafiek staan, is de hoeveelheid punten en symbolen. Bij een hoge dichtheid van punten en symbolen is het verschil nauwelijks meer waar te nemen. Daarbij is niet duidelijk te zien wat waar staat. Stephen Few (2004) zegt dat soms het gebruik van symbolen wel goed is om de onderlinge verschillen aan te geven. Symbolen kunnen dus wel gebruikt worden, maar er moet worden opgelet dat er niet teveel informatie in één grafiek komt en dat de verschillende punten niet te dicht op elkaar komen te staan.

In deze blog heb ik uitgelegd waarom rood en groen geen goede kleuren zijn in de datavisualisatie van business intelligence. Dit heb ik behandeld aan de hand van de volgende 3 stellingen:
1. De kleuren rood en groen zijn niet af te lezen door kleurenblinden.
2. De kleuren rood en groen zijn niet goed zichtbaar als deze in zwart-wit afgedrukt worden.
3. Symbolen zijn geen goed alternatief voor het gebruik van kleuren.

De onderbouwing bij de eerste stelling is dat de kleuren rood en groen niet geschikt zijn voor kleurenblinden. Een alternatief voor dit probleem is het gebruik van andere kleuren of tinten. De onderbouwing bij de tweede stelling is dat het gebruik van de kleuren rood en groen niet goed is, omdat de verschillende tinten kleuren niet zichtbaar zijn als de grafieken in zwart-wit geprint worden. Een alternatief hiervoor is het gebruik van patronen in de staven van de grafiek. De onderbouwing bij de derde stelling is dat het gebruik van symbolen wel kan, maar dat er goed nagedacht moet worden hoe deze gebruikt worden. Het antwoord op de hoofdstelling ‘Rood en groen zijn geen goede kleuren in datavisualisatie in de business intelligence zijn’ is hiermee bewezen.

Bronvermelding
Ophthalmology 2014,p. 1469
Stephen Few 2012, Show me the numbers.
Stephen Few 2004, Now you see it.